O
5 de outubro de 1889 saía por primeira vez á rúa en Lugo un
“Somanario
de Intreses Rexionales e Literatura”
intitulado A
Monteira.
O nome, curioso a ollos actuais, facía referencia á prenda de roupa que os nosos
devanceiros labregos usaban para cubrir a cabeza, antes de que se
popularizase o uso da boina.
Promovían
A
Monteira
dous persoeiros: Manuel Pardo Becerra, destacado apoloxeta da lingua
galega, e Amador Montenegro Saavedra (1864-1932).
De
A
Monteira,
que se editaba na imprenta de Gerardo Castro na propia cidade das
murallas, chegaron a saír un total de sesenta e cinco números, o
derradeiro con data de 27 de decembro de 1890. Saía con oito páxinas
e maquetábase a dúas columnas.
A
presenza viveiresa neste semanario de orientación rexionalista,
católica e conservadora, escrito integralmente en galego,
concretizouse en catro vertentes: a) pola existencia de varios
subscritores da publicación na vila do Landrove; b) polo intercambio
que A
Monteira
estableceu con xornais viveireses, nomeadamente con El
Eco de Vivero;
c) polas referencias a feitos, figuras ou acontecementos de diversa
índole, relacionados con Viveiro; d) pola aparición nas súas
páxinas de dous poemas de Alfredo García Dóriga.
SUBSCRITORES
VIVEIRESES
Son varios,
efectivamente, os subscritores do semanario rexionalista en Viveiro,
a xulgar polas notas de Administración que foron aparecendo nos
diferentes números. Ben é verdade que son citados só polas
iniciais, o que dificulta o seu recoñecemento.
M.
C. P.; F. T. M.; B. L. (¿Benigno López, o viveirés fundador do
xornal La
Opinión
de Ortigueira?); B. L. M.; e G. T. M. son viveireses que aparecen
subscritos ao xornal A
Monteira.
M.
C. P. (¿un dos irmáns Castro Pita?) debeu de actuar como “axente”
do semanario na nosa vila, procurando e facendo novos asinantes.
Cando menos iso deducimos da seguinte nota, que apareceu no número
14 (4 de xaneiro de 1890): “Recibida
a súa libranza. Quedall’abonad’a suscrición ôs
qu’indica e
moitas grácias”
[Subliñado noso]. Este M. C. P. renovaría a súa subscrición nun
dos derradeiros números do semanario (51, 19 de setembro de 1890).
Pola
súa banda, G. T. M. [¿Tojo Mosquera?] mantivo a súa fidelidade ao
cabezallo lugués renovando subscrición no número 40 (5 de xullo de
1890). E dicimos que mantivo a súa fidelidade porque, polo que se
deduce, non sempre recibía puntualmente os exemplares. Con efecto,
no número 47 (23 de agosto de 1890), a Administración do semanario
indicáballe, revelando a causa desa non recepción:
“Remitíronsell’os
númaros que pidiu... As malas mañas d’os tempos de Mansi inda
pasan pol-os arcos d’o novo Direutor de correos”.
RELACIONAMENTO
CON XORNAIS DE VIVEIRO
Como
era costume na época entre os xornais con afinidades ideolóxicas
e/ou xeográficas, A
Monteira
estableceu desde o seu terceiro número (19 de outubro de 1889)
intercambio con El
Eco de Vivero,
periódico fundado o 29 de xullo de 1888 por Teodoro Botino.
Ese intercambio
deu paso, en ocasións, á mención, á glosa e mesmo á reprodución
parcial de traballos ou novas aparecidas no semanario viveirés. Así,
no seu número 17 (25 de xaneiro de 1890), o semanario lugués
incluía na súa sección “De todo un poco” o seguinte solto:
“Según nos
conta El Eco de Vivero, os concexales d’aquel Auntamento soilo
asisten todos, ôs autos oficiales para que son chamados, o día d’a
Candelaria.
Y-a razón é
valente qu’arde.
Nin mais nin
menos que por coller unha vela.
Ó fin con
pouco se contentan.
E teñen razón,
afellas,
Non meterse
mais que donde
Lles
dan vela”.
No
número 24 (15 de marzo de 1890), A
Monteira
agradece os eloxios que lle tributa El
Eco de Vivero
con motivo da publicación por parte do semanario lugués dun número
extraordinario (nº 22, 1 de marzo de 1890) dedicado á figura de
Alfredo Brañas, líder da corrente rexionalista
católico-conservadora coa que ambos cabezallos de imprensa
simpatizan.
Algunhas
semanas máis tarde (nº 33, 17 de maio de 1890), o semanario fundado
por Amador Montenegro e Manuel Pardo apostila do seguinte xeito,
novamente na sección “De todo un poco”, uns protestos de El
Eco de Vivero:
“El
Eco de Vivero
quéixase porque n-aquel macelo as reses que se matan pró consumo
d’o pobo, non son reconocidas nin siquera por un curandeiro.
Pois escusa
de queixarse
O colega de
Viveiro.
En Lugo ô
veterinario
Non lle dan
maldito creto,
E si despois
qu’o ensamina
Di que está
mal un tenreiro,
O Alcalde diz:
“está bon”
Mátas’e
todos comemos
¿E si todos
reventamos?
¡Home,
quen se fixa n-eso!”.
Cando
apareza no escenario xornalístico viveirés o cabezallo El
Vivariense,
o día 8 de xuño de 1890, o semanario lugués que nos ocupa acusará
recepción unha semana despois (nº 37, 14 de xuño).
NOVAS
E COMENTARIOS RELACIONADOS CON VIVEIRO
Así,
o saúdo que A
Monteira
envía no seu décimo número (7 de decembro de 1889) aos
responsábeis do semanario El
Eco de Galicia,
de La Habana, órgano do Centro Galego desa capital, asinalando o
entusiasmo e patriotismo dos emigrados “n-a
suscrición aberta pra levantar unha estatua en Viveiro ô inmortal
Pastor Díaz”.
Tamén
relativo a ese cabezallo da emigración galega en Cuba é a glosa do
seu contido incluída no número 45 (9 de agosto de 1890), en que se
fai mención á presenza dun traballo “Desde Cervo (Vivero)”,
asinado polo correspondente (¿quen?) de El
Eco de Galicia
na localidade.
No
número 22 (22 de febreiro de 1890), os redactores de A
Monteira
búrlanse, en fin, dun artigo do diario herculino La
Voz de Galicia
polo feito de dar como dato sobre a populación de Viveiro nesa
altura a un tanto desorbitada cifra de 13.000 habitantes...
DOUS
POEMAS DE GARCÍA DÓRIGA
O primeiro deles,
asinado en outubro de 1889, di así:
AS DÚAS PERNAS
I
Despois de
vinte anos longos
Volvin eu pra
miña terra;
y-alcontreime
c’un langrán
n-a porta
d-unha taberna
- Con que
volves á Galicia?...
díxome
- Si, volvo,
- ¡Leria!
Porque vés?
-Morreu meu
pai
e veño por
unha herencia.
Comeuch’a
cúrea
- Que dices?
-¡Vaiche
bóa!... Taberneira
vote un neto
- Votem’outro
pra que andemos
en dúas pernas.
II
..........................
Sonche cousas
que che fan
Os homes cando
lles peta,
- Que leven así
meus cartos!...
- Queridiño!...
¡Quen poidera
comer bés
d’outros, pois sábenche
á mel, natiña
e manteiga!
- Que tal anda
acó a xusticia?
- Como sempre...
Taberneira
Vote un neto...
- Votem’outro
pra qu’andemos
en dúas pernas.
III.
- Ti un Río dos
Foles bebes
Como estades
n’esta terra
De moral?...
- ¡Vaya,
home, vaya!
Ti falas de
cousas vellas!...
- E de relixión?
- Os homes
Recórdanche só
na eirexa.
- Y-o meu pobo?
- Está xa cheo
de lampantís e
de meigas.
Nin cabe unha
agulla mais!
Y-a libertá?
- Deixa, deixa,
que estás
tolo... Taberneira
Vote un neto...
- Votem’outro
pra que andemos
en dúas pernas.
IV.
-Bebe viño
- Bebe
mais...
¡Que ollos
tes!
- ¡E ti que
orellas!
-Non cayas
home...
-
Non cayo…
-¡Canto falas!
- ¡Canto
berras!...
-Vote un
neto... votem’outro...
- Non vote mais,
taberneira,
que querendo
andar en dúas,
andamos xa en
catro pernas!!...
Polo que di ao
poema “A Virxen d’os Doores”, asinado polo seu autor en
Viveiro, en1890, di así:
A
VIRXEN D’OS DOORES
I.
N-a cárcel d’a
vila, d’a noite sin lúa,
soliña no
mundo, mirando pr’o ceo,
con frebe de
morte... ¡Ay, Virxen amante!
¡Que triste
te vexo!...
cal fillas
postreiras
d’outono
marelo,
cal frores que
nascen
n-a
neve do inverno,
as túas
espranzas
levounas
o vento!...
¿Quen chanta
nos doores
os cravos de
ferro?....
¿Quen fixo as
feridas
que tes no teu
peito?...
II.
Con ollos
chorosos,
sin forza
d’alento,
con cinza na
y-alma
e con fel n-os
beizos,
con bágoas de
sangue,
con cravos
d’aceiro,
que fenden’o
coiro,
tamén eu me
vexo!
Xemidos de
morte
salindo d’o
seo,
esprito
engurrado
cramores no
vento
é fogo de
frebe
tamén eu che
teño!...
¡Teu fillo
cadavre!...
¡Morreu n-un
madeiro!...
¡Ay nai!...
¡Nai querida!...
¡Choremos!...
¡Choremos!
III.
N-a terra houbo
un pobo
d’espiñas
cuberto,
ferido n-a
testa,
escravo é
sanguento,
con cord’o
pescozo,
de farrapos
cheo,
que quixo ser
libre,
mais libre qu’o
vento.
- ¡Xusticia!...
¡Xusticia!
cramaba en
deserto...
Morreu teu
filliño
por darlle
sosego.
Mais hoxe aquel
pobo,
n-a veira do
inferno,
¡ay!... xa non
rercorda
nin choros nin
berros!...
¡E tu tan
soliña
mirando pr’o
ceo!...
¡Ay nai!...
¡Nai d’a y-alma!...
¡Que triste te
vexo!
¡Ay, Virxen
d‘os Doores!
¡Choremos!…¡Choremos!”
Ningún comentario:
Publicar un comentario