Adeus para o Isidro Novo

Isidro Novo. Fotografía de X. Marras

Colleume totalmente por sorpresa a nova, Isidro.

Xa había algún tempo que non nos cadraba vernos e non sabía que roldase o mal sobre ti. 66 anos é demasiado cedo para te nos ires, sobre todo porque aínda están quentes os prelos que botaron dous libros da túa autoría (que nin tempo tiven de ler) e porque de seguro que no teu caletre durmiñaban moitos outros proxectos literarios por facer. A morte, cando quere ser malvada, sabe ben en quen bater, xaora.

Todos os encontros que ao longo dos últimos anos tivemos, esporádicos e descontinuos como foron, estiveron presididos por dúas cualidades que te definiron esencialmente, polo menos na parte que me tocou coñecer: a franqueza no dicir e a cordialidade no actuar. Eras, literalmente, un tipo estupendo, aberto, cordial, afectuoso e absolutamente xeneroso. A "viveiroína" (túa nai de Vieiro, teu pai de Landrove, eu da Vila...) actuou sempre entre nós como un fío invisíbel de fraternidade co que se abrían todas as demais portas da camaradaxe: a literaria, a cívica, a humana...

Aínda non nacera a nosa filla Aloia cando che cadrou vires por Cambados a un acto literario, traído polo amigo común Luís Rei (aproveito para pedirche que lle deas unha aperta cósmica se vos cadra vervos nalgún porto deses mares do Alén que agora tamén ti navegas). Fáloche, ben sabes, de 1998. Acabado o evento e despois de andarmos a libar algúns albariños, chegou o intre de despedíreste e acompañámoste Isabel e eu ata a porta da pensión onde tiñas pensado pasar a noite. Estaba fechada a cal e canto e aceptaches entón o convite de vires á nosa casa. Foi unha post-velada inesquecíbel de conversa e risos, que marcou para o sucesivo o ton de todas as nosas coincidencias. Ás poucas semanas, mandabas un libro teu de agasallo en "pago" á improvisada hospedaxe.

Cando en Viveiro decidiron en mala hora estropear a fasquía urbanística da Praza Maior movendo a estatua de Pastor Díaz para un recanto, acudiches solícito ao chamado que che fixen en nome do Seminario de Estudos Terra de Viveiro para un recital ao ar público, no que nos acompañou, entre outros, o inmenso poeta Manuel María.

Isidro Novo, Antóm Fortes, Emilio Xosé Ínsua e Xoán Neira. 

En 2004, con Antom Fortes e Xoán Neira, compartimos tarefa de xurado nun Premio Prados Ledesma do Concello de Viveiro. Démoslle o premio ao pontecesureño Fernando Rodríguez, por Miradas Ausencias. Foi, en definitiva, outra ocasión magnífica para constatar que por baixo de certas apariencias que te connotaban a ollos de determinados eruditos á violeta da nosa culturiña como un "vaicheboa" da literatura, atesourabas un saber, unha bagaxe de lecturas e unha sensibilidade lectora verdadeiramente abraiantes.

Estiveches en realidade sempre aí, con todas as causas xustas: contra a guerra de Irak, no Nunca Máis, por Palestina, nos Círculos Líticos, a prol da cultura de noso, na AELG, recollendo palabras, recitando, radiofonando e facendo exaltación do popular enxebre co teu simpático guía do bebercio lugués.

O sistema das grandes editoras galegas e a trama institucional (esa que, paleta, sectaria e desleigada, disque vai renunciar a que o libro galego estea presente en catro das cinco grandes feiras do libro internacionais), tiveron sempre certa alerxia de ti, dos teus escritos sarcásticos, incisivos e irreverentes, da túa inatacábel coherencia entre vida e letras. Talvez por iso tiveches que andar decote nas súas marxes, furando e asomando cabeza en selos editoriais pequenos, algúns mesmo efémeros, todos en último caso abondo independentes e en moitos sentidos "alternativos": Positivas, Biblos, Francka Editora, Toxosoutos, Do Castro, Espiral Maior, Trifolium, Sotelo Blanco...

Mais fixéchelo sempre cunha singularidade que neste intre de emprenderes o definitivo mutis polo foro resalta con poderosa forza, pois non cansaches de abrir camiños por explorar no xénero narrativo en galego, tan necesitado de máis quiosco e menos cátedra: o nabo-western (Por unha presa de machacantes), a ciencia-ficción (Un escuro rumor tralo silencio), a distopía chea de sarcasmo crítico (Carne de can, Antollos de Eimarmena), a novela social (Súa de si), a novela de terror (Sinistra deixa), a narración erótica (Rosa lenta), Cabalos do demo e outros invertebrados... Ademais, como poeta (Dende unha nada núa; Esteiro de noites falecidas; CO2), foches á mantenta "antiveneciano" e unha miga rebelde, "bukowskiano", porque sabías conxugar en todos os tempos e modos os versos selados coa autenticidade.

Benquerido e admirado Isidro, que grande sorte terte tratado en vida e que tesouro máis grande de amor ao idioma e á literatura deixas en herencia! Prométoche revisitar moitas veces a túa obra, saboreala de novo, rir cos teus sarcasmos, emocionarme coas túas tenruras, facerte escritor vivo de noso para todo o sempre e brindar por ti, emocionado, cun albariño que, tristemente, xa non nos será posíbel tomarmos xuntos.