FRANCISCO CAMBA "VERSUS" FRANCESC CAMBÓ

NOTICIA DUN DESENCONTRO ENTRE O XORNALISTA AROUSÁN E O POLÍTICO CATALANISTA

En setembro de 1917, o destacado dirixente da Lliga Regionalista catalá e futuro ministro Francesc Cambó i Batlle (1876-1947) veu á nosa Terra para establecer un pacto de colaboración coas nacentes Irmandades da Fala, de cara aos comicios lexislativos que terían lugar en febreiro do ano seguinte. No transcurso desa visita atendeu os requirimentos profesionais que lle formulou o xornalista e escritor Francisco Camba (1882-1948), colaborador habitual de El Imparcial de Madrid e de La Voz de Galicia herculina, mais aconteceu que o xeito en que o vilanovés desempeñou o seu cometido non foi, en absoluto, do agrado do político catalanista.

Francesc Cambó pronunciando un discurso

As relacións das Irmandades co catalanismo remóntanse ao propio ano en que aquelas foron fundadas, o de 1916. Villar Ponte saudou desde a prensa periódica as mobilizacións a prol da oficialización da lingua catalá e contactou por vía epistolar co daquela director de La Veu de Catalunya e secretario da Lliga Regionalista, Ferrán Agulló, quen lle urxiu, segundo puidemos testemuñar nas cartas entón cruzadas por ambos, o envío de folletos sobre o galeguismo e tamén de libros do poeta cambadés Ramón Cabanillas.

Estes contactos preliminares desembocarían na celebración, a finais de 1917, de senllas "Semanas", con intercambio de delegacións entre a Lliga e as Irmandades: deputados e dirixentes catalanistas visitan Galiza en novembro e dirixentes galeguistas devolven un mes despois visita a Cataluña. Como preparación e preludio do pacto de colaboración, o líder da organización catalanista, Francesc Cambó, acompañado polo tenente alcalde barcelonés Xavier Calderó, xirou unha visita semiprivada á nosa Terra no mes de setembro. O xornal A Nosa Terra tributoulle entón o seu "saúdo garimoso" e o xornalista Roberto Blanco Torres non deixou de expresar previamente no Galicia Nueva de Vilagarcía de Arousa (1.5.1917), o seu desexo de que con esa visita o catalanista fose quen de galvanizar "la personalidad que nosotros no hemos podido conseguir y que nos niegan los cazurros de la política y los mastuerzos de la pseudo-intelectualidad que, aún siendo gallegos, ni cultivan elevados ideales ni hacen aquí y en la Corte otra cosa que vegetar zanganeando".

Na Coruña, Cambó foi agasallado cun banquete na Ponte Pasaxe, cunha visita á "Exposición Regional del Arte Gallego" que estaba a se celebrar na cidade, cunha cea privada no Palace Hotel e cun acto no local da Irmandade, en que pronunciaron discursos de benvinda A. Villar Ponte e Rodrigo Sanz. No transcurso dese encontro, Cambó, presentado como "admirable escultor da forte e arelada Iberia do porvir", fixo o ofrecemento explícito de axuda ás Irmandades, negociou en secreto a adquisición do xornal El Noroeste para convertelo en voceiro do rexionalismo galego, acordou a futura celebración de tres grandes mítins en Santiago, Coruña e Vigo e combinou tamén datas para varias conferencias de temática económica orientadas significativamente, como indica A Nosa Terra, "ôs nosos capitalistas". Prometeu, por último, a entrega ás Irmandades dunha futura edición da poesía de Rosalía de Castro vertida para o catalán e dunha coroa de bronce para o seu monumento no Paseo da Ferradura, en Compostela.

Unha crónica controvertida

O xornalista vilanovés Francisco Camba, daquela redactor do xornal coruñés fundado por Fernández Latorre (voceiro oficioso do partido liberal), cubriu a información desta visita, asistiu convidado ao banquete da Ponte Pasaxe e escribiu unha crónica sobre a mesma baixo o título de "Un viaje de propaganda. Cambó en La Coruña. El leader del regionalismo catalán habla del regionalismo gallego" (11.9.1917). Con todo, a transcrición presuntamente sesgada de determinadas aseveracións cambonianas sobre a cuestión lingüística e a revelación de extremos que foran explicitados por Cambó durante o banquete "off the record", dito sexa usando a xiria xornalística actual, fixeron que tanto o dirixente da "Lliga" como os seus anfitrións galegos se sentisen moi molestos con Camba e que expresasen ese seu malestar por diversos medios.

Francisco Camba, retratado por Cortés

Así, o quincenario galeguista A Nosa Terra (20.9.1917) cualificaría como auténtica "baixeza" a actitude do autor de La revolución de Laíño, por non ter gardado a prometida discreción sobre certos aspectos da conversa informal mantida durante o banquete da Ponte Pasaxe e por poñer en boca de Cambó "cousas ausurdas que aquel non dixo" e "cousas aldraxantes pr'ôs dinos membros do consello da Irmandade da Fala, crebando as leises da hospitalidá e da fidalguía". Consideraba o órgano das Irmandades, a respecto de Camba, que "un home eisí queda descalificado. Un home eisí é merecente do noso desprezo. Abusou da confianza. Seu xeito foi rufianesco. Non ten disculpa. ¡Imbécil!".

Que ese presunto abuso de confianza do xornalista Camba enfastiou ao propio líder catalán demóstrao a inmediata autorización que este cursa vía telegrama ao xornal barcelonés La Veu de Catalunya, afecto á "Lliga", para que desmentise, unha por unha, as palabras consignadas polo reporteiro arousán.

A reacción deste, porén, non foi outra que ratificarse a través das páxinas do xornal gassetista El Imparcial de Madrid na fidelidade e veracidade dos extremos recollidos na súa crónica, o que provocou novos enfados e reaccións de desagrado tanto por parte das anfitrioas Irmandades, expresadas a través do boletín A Nosa Terra, como por parte do propio Cambó, que se explaiaría en críticas ao traballo de Camba nunha interviú que lle realizou un xornal de Xixón, El Noroeste e que se apurou a reproducir tamén La Veu de Catalunya (15.9.1917).

Xa de regreso en Cataluña, Cambó reflexionaría sobre este seu "affaire" con Francisco Camba en carta privada a Villar Ponte datada a 19 de setembro dese mesmo ano, para finalmente concluír: "Veig que aquell subgecte que ens acompanyà a la excursió repeteix a "El Imparcial" la seva facecia; no m'extranya: no era el séu article a "La Voz" obra d'un lleuger, sino d'un vulgar poca-vergonya" ["Vexo que aquel suxeito que nos acompañou á excursión repetiu no "Imparcial" a súa parvada; non me estraña: non era o seu artigo na "Voz" obra dun veleidoso, senón dun vulgar senvergoña"].