A FIGURA DE NICOLÁS TABOADA LEAL

Como representante das ideas máis avanzadas da súa época dentro da pléiade de figuras do que poderíamos denominar “primeira xeración de xornalistas viveirenses” (Pastor Díaz, Gregorio Morales Pantoja, Vicente M. Cociña, etc.), atopamos ao médico e hidrólogo Nicolás Taboada Leal (Viveiro, 1798-Vigo, 1883), para quen aínda en 1963 tiña Leal Ínsua que reivindicar que se lle dedicase unha rúa na vila que o vira nacer (cf. Heraldo de Vivero, nº 1353, 17.8.1963) e que tan ben estudado foi no seu día, en diversos traballos, polo chorado Doutor Fausto Galdo.

Cando aínda era estudante, Nicolás Taboada publicou en 1822, na imprenta compostelá de Antonio Rey, o poema “Canto épico al exaltado patriotismo que han manifestado en febrero del presente año los milicianos voluntarios de Santiago”, en que loa o heroísmo dos que se enfrontaron ao destacamento absolutista que caera sobre a cidade para tentar reimplantar o Antigo Réxime, durante o chamado “trienio liberal”. Deste poema hai edición relativamente recente por parte da A.C. Estabañón de Viveiro, no volume Seis poetas olvidados (2011).

A vocación literaria do noso autor daría novos froitos ao longo da súa existencia, entre os que poden sinalarse a obra en prosa de ficción La tía Marizápalos. Cuentos maravillosos y de magia (Madrid, 1840).

Despois de exercer como médico na parroquia estradense de Oca entre 1823 e 1825, pasou ao Hospital Militar de Vigo. Instalado nesa cidade, en que había de residir xa de por vida e da que había de ser primeiro cronista oficial, mercé á pioneira monografía Descripción topográfico-histórica de la ciudad de Vigo, su Ría y alrededores (1840), atendeu as necesidades do Gremio do mar e as do Hospital da Caridade, co que a súa sona de benefactor bondadoso e querido entre o elemento popular e mariñeiro da Ría de Vigo foi do mesmo estilo que a que gozaron máis tarde outros médicos como Leiras Pulpeiro en Mondoñedo ou Ramón Díaz Freixo en Viveiro.

En 1833 diagnosticou un brote de cólera que se declarou en Vigo. Taboada Leal, como Florentino Rodríguez Vergara e outros médicos vigueses aos que el propio rendería homenaxe nas páxinas do Boletín de Medicina, Cirujía y Farmacia (nº 114, 12.2.1843, 2ª serie, páx. 46), fixo esforzos sobrehumanos para combatelo como médico, mais tamén procurou como publicista, por medio de artigos e informes, convencer ás autoridades da necesidade imperiosa de crear na illa de San Simón un centro de corentena ou lazareto que fixese servizo de prevención ou de illamento en casos como ese. Desa experiencia de duro batallar contra o andazo colérico naceu o seu Informe sobre la cólera-morbo asiática (1848).

Posteriormente, en 1877, publicará a súa Hidrología médica de Galicia o sea noticia de las aguas minero-medicinales de las cuatro provincias de ese antiguo Reino. Nesta obra alude a dous mananciais viveirenses: o de San Xoán de Covas e o de Ferreirola-Leguán, en Galdo. A descrición do primeiro deles sérvelle para mencionar a lenda da “Cova da doncela” e para confesar ter estado varias veces no interior dela, resultando para el indiscutíbeis os “claros indicios del antiguo templo” que alí debeu de existir (restos de pinturas, paredes con ocos a xeito de peañas …). Estas páxinas que Nicolás dedicou ás fontes medicinais do seu Viveiro natal serían tempo despois reproducidas tanto por El Vivariense (números 391, 392 e 393, decembro de 1897) como polo propio Heraldo de Vivero na súa primeira época (xullo e agosto de 1925).

Rúa de Vigo dedicada a Taboada Leal

Cando se desatou en 1853 unha nova epidemia de cólera ou morbo asiático, a raíz dun foco de contaxio localizado en Vigo precisamente, Taboada Leal avala o diagnóstico identificador que realizan algúns colegas da Ría, mais a puxante burguesía comercial olívica, temerosa de que a noticia connote negativamente o porto da cidade e espante buques e negocios, forza a destitución de Taboada Leal, que non será restituído ata despois de que pase o episodio.

Está presente, ademais, no cadro de colaboradores do diario Faro de Vigo desde a súa fundación, en 1853, e o seu nome tamén aparece ao pé de artigos publicados na prensa galega da diáspora, como o titulado “Política sanitaria e higiene pública”, recollido en tres entregas por El Gallego, de Montevideo (números 26, 27 e 29).

Para rematar, digamos que o noso protagonista tivo dous fillos, Nicolás Taboada Fernández (1856-1899), poeta e xornalista, cronista oficial da cidade como seu pai e biógrafo do almirante Casto Méndez Núñez, e Emilio, que dirixiu El Diario de Vigo e morreu en abril de 1888.